Cilj rada je da se analizira broj mutans streptokoka u pljuvački u odnosu na oralnu higijenu dece sa KRD i dece bez karijesa. Ispitivanjem je obuhvaćeno 160 dece sa karijesom ranog detinjstva (grupa KRD; dmft=4,74±1,82; dmfs=7,11±2,44) prosečne starosti 3,52±0,48 (srednja vrednost ±SD) godine i 160 dece sa zdravim zubima (grupa bez karijesa; dmft=0), prosečne starosti 3,46±0,50 (srednja vrednost±SD) godine, jednake polne zastupljenosti u obe ispitivane grupe. Stomatološkim pregledom je utvrđen status zuba (izražen dmft i dmfs indeksom), a prisustvo vidljivog plaka na zubima metodom bez prebojavanja. Navike u održavanju oralne higijene su ispitane metodom ankete. Određivanje broja kolonija mutans streptokoka u pljuvački obavljeno je primenom CRT® bakterija testa (Ivoclar Vivadent Ag, Liechtenstein). U odnosu na decu sa zdravim zubima, značajno veći procenat dece sa karijesom ranog detinjstva nema formirane pravilne navike u održavanju oralne higijene, ima prisutan vidljiv plak na zubima i viši nivo mutans streptokoka (≥105 cfu/ml) u pljuvački. U grupi dece sa KRD, uzrast u kome je započeto pranje zuba, učestalost pranja zuba, pranje zuba nakon slatkog obroka, kao i prisustvo vidljivog plaka na zubima, bili su značajno povezani sa većim brojem mutans streptokoka u pljuvački (Odds Ratio - OR) od 3,59; 13,94; 72,00 i 195,3 retrospektivno). Nije utvrđena statistički značajna razlika u broju mutans streptokoka u pljuvački u odnosu na učestalost korišćenja paste za zube sa fluorom i vremena trajanja pranja zuba u obe ispitivane grupe dece. Veći broj kolonija MS u pljuvački je značajno povezan sa prisutnim vidljivim plakom na zubima i frekvencijom pranja zuba najviše jednom dnevno u obe ispitivane grupe dece.

Cilj ovog rada bio je da utvrdi udruženost ekstrakranijalne karotidne ateroskleroze u odnosu na stranu infarkta mozga subkortikalne lokalizacije. Rad je prospektivna studija i sproveden je na grupi od 40 bolesnika. Kriterijumi za uključivanje u istraživanje je bila dijagnoza cerebrovaskularnog inzulta postavljena na osnovu kliničkog i neurološkog pregleda, te jasno potvrđena kompjuterizovanom tomografijom (CT) postojanjem infarkta mozga u subkortikalnom delu leve ili desne velikomoždane hemisfere. Podaci o ekstrakranijalnoj aterosklerotskoj karotidnoj bolesti dobijani su ultrasonografskim pregledom. Najvažniji element ultrazvučnog pregleda karotidnih arterija bio je stepenovanje stenoza i procena zadebljanja kompleksa intime i medije (IMT). Identifikovani su faktori rizika značajni za nastanak i razvoj ateroskleroze, a tome i razvoj ishemijske bolesti mozga. Na osnovu analize dobijenih rezultata infarkti mozga subkortikalne lokalizacije su češći na strani karotidne ateroskleroze bilo u formi ateromatoze unutrašnje karotidne arterije ili intimo medijalnog zadebljanja zajedničke karotidne arterije, posebno kada su udruženi sa dominantnim faktorima rizika za aterogenezu.

Preporuka GOLD je da definitivna dijagnoza HOBP ne može biti postavljena bez testova plućne funkcije (spirometrije): forsiranog ekspiratornog volumena u prvoj sekundi (FEV1) i odnosa (FEV1/FVC) . I pored nesumnjive praktičnosti GOLD kriterijuma neophodno je finije definisanje donje granične vrednosti za predložene spirometrijske parametre. Cilj rada je bio da se utvrdi da li su testovi plućne funkcije predloženi od strane GOLD (FEV1 i odnos FEV1/FVC) dovoljni za preciznu dijagnostiku i za procenu stadijuma (uz klinički pregled i MRC upitnik) HOBP kao i da pokušamo da utvrdimo koji su dodatni spirometrijski parametri pogodni za potvrdu dijagnoze u sumnjivim situacijama. Studijom je obuhvaćena 101 osoba sa potvrđenom dijagnozom HOBP kod kojih su spirometrijom mereni FEV1, FVC, FEV1/FVC, FEF50%FVC i FEF75%FVC. U GOLD II stadijumu bolesti bilo je 61 (60,4%); GOLD III 31 (30,7%) i u GOLD IV bilo je 9 ispitanika (8,9%). Kod 11 ispitanika (10,9%) vrednosti odnosa FEV1/FVC bile su iznad 0,7. Od 61 ispitanika sa GOLD II stadijumom HOBP kod 10 (16,4% ) ispitanika odnos FEV1/FVC je bio iznad 0,7. Jedan (3,2%) ispitanik sa GOLD III stadijumom je imao vrednosti odnosa FEV1/FVC iznad 0,7. Nije bilo slučaja sa normalnim vrednostima za FEF50%FVC i FEF75%FVC kod svih ispitanika. U situacijama kada imamo bilo kakvu nedoumicu u interpretaciji dva 'zlatna'kriterijuma za HOBp od strane GOLD (FEV1 i odnos FEV1/FVC) obavezno treba razmotriti i dodatne parametre plućne funkcije. Naša preporuka je da to budu vrednosti protoka vazduha u malim disajnim putevima (FEF75%FVC i FEF50%FVC).

Suštinu biološkog lečenja caries profunda čini proces 'ozdravljenja' koji se zasniva na stimulaciji dentinogenetske funkcije pulpe, što omogućava stvaranje mineralizovanog tkiva. U eksperimentalnom istraživanju postavljen je cilj da se skening elektronskom mikroskopijom i polarizacionom mikroskopijom: Analiziraju promene na celularnim i ekstracelularnim komponentama zubne pulpe posle direktnog i indirektnog prekrivanja alkalnim cementom (Dycal), Utvrdi izgled dentinske površine posle direktnog i indirektnog prekrivanja pulpe i Formira predlog za kliničku primenu preparata Dycal ukoliko obezbeđuje dobru i efikasnu dentinogenezu. Ispitivanje je izvršeno na eksperimentalnim životinjama (domaća svinja). Za ovo istraživanje korišćen je alkalni cement Dycal. Na zubima eksperimentalne grupe uradjene su preparacije V klase sa vestibularne strane. Na jedanaest zuba je uradjeno indirektno, a na jedanaest zuba direktno prekrivanje pulpe. Nakon završene preparacije dentin je direktno prekriven alkalnim cementom Dycal. Preko Dycal-a je postavljena podloga cink fosfatnog cementa i materijal za definitivno zatvaranje kaviteta (amalgam). Na zubima gde je urađena perforacija komore pulpe Dycal je ubacivan direktno u komoru pulpe, a preko toga je postavljena podloga cink fosfatnog cementa i kavitet je definitivno zatvaran amalgamom. Adekvatno pripremljeni zubi i pulpa posmatrani su SEM i polarizacionim mikroskopom. Rezultati: Posmatranjem i analizom dobijenih rezultata, na polarizacionom i skening elektronskom mikroskopu u poređenju sa kontrolnom grupom, dobijeni su rezultati koji mogu imati značajnu kliničku implikaciju u biološkom lečenju pulpe. Dycal direktno apliciran u komoru pulpe: uočava se granica između novostvorenog reparativnog dentina u normalnu dentinsku strukturu, sreću se degradirane smežurane ćelije, zapažaju se jezgra kalcifikacije, mladi krvni sudovi i ćelije (fibrociti, histiociti i fibroblasti). Indirektno aplikovan Dycal: uočava se normalna dentinska struktura , jasno su vidljivi dentinski kanalići, a sreće se i atubulusna dentinska struktura, vidi se slika dentinske strukture koja prožima acelularno pulpno tkivo, hipercelularnost na granici stvaranja novog dentina i brojni krvni sudovi. Prisustvo amorfnog kalcifikata dentinske strukture govori o početnom stvaranju barijere od čvrstog tkiva što je cilj eksperimenta. Dobijeni rezultati eksperimentalnim istraživanjem sugerišu Dycal kao dobar materijal za direktno i indirektno prekrivanje pulpe.

Insulinska rezistencija je stanje udruženo sa genetskom predispozicijom, sedantarnim načinom života i starenjem. Ono je izazvano i podstaknuto gojaznošću. Metabolički sindrom (MS) pak, predstavlja koincidentno postojanje više metaboličkih poremećaja u čijoj se osnovi nalazi insulinska rezistencija. Cilj ovog rada je bio da se utvrde antropometrijske mere kod obolelih od akutnog infarkta miokarda (AIM) sa i bez metaboličkog sindroma. Prospektivnom studijom obuhvaćeno je 77 bolesnika oba pola koji su lečeni zbog AIM u koronarnoj jedinici Interne klinike-Laplje selo KBC-a Priština sa sedištem u Gračanici. Bolesnici sa reinfarktom miokarda nisu uključivani u istraživanje. Od ukupno 77 ispitanika sa AIM 44 ispitanika je imalo MS ili 57,1% dok je 33 ispitanika bilo bez MS, ili 42.9%. Naše istraživanje je pokazalo sledeće: učestalost MS kod ispitanika lečenih zbog AIM je bila 57,1%; u odnosu na polnu zastupljenost nije nađena bitna razlika između ispitanika sa AIM sa i bez MS ; u grupi ispitanika sa AIM i MS muškarci su bili zastupljeniji (63,6%) u odnosu na žene; nije nađena bitna razlika između poređenih grupa ispitanika u odnosu na starosnu zastupljenost ; poređenjem telesne visine i težine između ispitanika sa AIM sa i bez MS nije nađena značajna razlika ; dobijena je bitna razlika između poređenih grupa ispitanika u odnosu na indeks telesne mase-BMI. Prosečna vrednost BMI kod ispitanika sa AIM i MS je bila 29,34 kg/m2.

Povrede u sportu su relativno česte i mogu biti akutne i hronične, kao i endogene i egzogene. Na obim i učestalost povređivanja mogu uticati brojni faktori, kao što su loša kondicija, mišićni disbalans, anatomske anomalije, nutritivni faktori i period rasta. Nakon zbrinjavanja i lečenja sportske povrede sledi rehabilitacija i procena takmičarske sposobnosti pojedinca od strane lekara na osnovu prirode povrede, bolne osetljivosti, vremenskog faktora, poređenjem sa zdravim ekstremitetom, funkcionalnim ispitivanjima. Pravilna evaluacija takmičarske sposobnosti nakon povrede je važan faktor prevencije eventualnog povređivanja u kasnijim sportskim aktivnostima pojedinca.

Matične ćelije su nespecijalizovane ćelije organizma u vrlo ranom stadijumu razvića, koje u normalnim uslovima u datom tkivu mogu da se diferenciraju u različite tipove funkcionalno specijalizovanih zrelih ćelija. Mezenhimalne matične ćelije (MSCs) su atraktivni kandidati za kliničku primenu u obnavljanju oštećenih tkiva, pogotovu što se mogu izolovati iz više izvora i umnožavati, a njihova primena ne nosi nikakve etičke probleme. Metode izolacije MSCs iz masnog tkiva zasnivaju se na enzimatskom razlaganju dobijenog materijala. Uslovi kultivacije mezenhimalnih matičnih ćelija su temperatura od 37°C i parcijalni pritisak CO2 5%. MSCs se gaje u medijumu, najčešće u a-MEM medijumu sa 10% ili 20% fetalnim telećim serumom. Pod tim uslovima kultivisanja za 7-14 dana adherisane ćelije formiraju kolonije. MSCs su multipotentne i sposobne da se diferenciraju u uslovima in vitro u mezodermalnom pravcu, stvarajući osteoblaste, hondrocite i adipocite. Međutim, one mogu da se diferenciraju i u ćelije ektodermalnog (npr. neurone) i ćelije endodermalnog porekla (npr. ß-ćelije Langerhansovih ostrvaca pankreasa i hepatocite). U Laboratoriji za matične ćelije Departmana za biomedicinske nauke Državnog univerziteta u Novom Pazaru sprovodi se istraživanje MSCs poreklom iz humanog masnog tkiva. U saradnji sa hirurzima Zdravstvenog centra Novi Pazar, a uz poštovanje normi Etičkog komiteta obe ustanove u periodu od 01.07.2011. do 01.07.2012. godine dobijeno je 22 uzorka potkožnog humanog masnog tkiva od ispitanika starosti od 18 do 65 godina. Od 15 uzoraka uspešno je završen proces izolacije i kultivacije, a od 8 i ciljane mezodermalne diferencijacije.

Meta-analiza je kvantitativna statistička analiza koja se koristi za sintezu i sumiranje rezultata istraživanja više studija. Da li su studije kvalitativno dovoljno slične da se kombinuju i da li postoji publikaciona pristrasnost? Grafički prikazi su moćno sredstvo koje može dati odgovor na ova pitanja. Cilj rada jeste da se predstavi učestalost korišćenja grafičkih tehnika za prikaz rezultat u meta-analizama opservacionih studija. Urađeno je pretraživanje Medline i izdvojeno je 473 meta-analiza studija slučaj-kontrola i kohortnih studija. Studije su pregledane u cilju otkrivanja upotrebe grafičkog prikaza i vrste grafikona, broja studija koje su obuhvaćene meta analizom i vremena objavljivanja date meta-anlize. Za analizu primarnih podataka korišćene su deskriptivne statističke metode i analitičke metode- hi kvadrat test. Kriterijum za statističku značajnost je bio p<0,05. 82% studija koje su uključene u analizu za prikaz rezutata su koristile forest plot. Kod meta-analiza sa manje od 30 opservacionih studija, 60% studija je koristilo forest plot a sa povećanjem broja studija njegova primena se smanjuje na 49%. Upotreba funnel plota sa povećanjem broja uključenih studija beleži porast primene sa 20% na 29%. Grafički prikazi u studijama objavljenim posle 2000. godine su statistički značajno učestaliji, p< 0,05. Učestalost korišćenja potvrđuje značaj grafičkih tehnika u meta-analizi i važno je ukazati na informacije koje su sadržane u grafikonima.

Osnovni cilj istraživanja je utvrđivanje relacija između morfoloških karakteristika sa rezultatskom efikasnošću u agilnosti kod učenika starih četrnaest godina obuhvaćenih aerobnim vežbanjem. U studiju je bilo uključeno 112 dece oba pola, učenika osnovnih škola u Kosovskoj Mitrovici uzrasta 14 godina ± 6 meseci. Procena antropometrijskih karakteristika ispitanika je vršena na osnovu sledećih mera: longitudinalna dimenzionalnost skeleta (visina tela, dužina ruke, dužina noge), cirkularna dimenzionalnost skeleta i masa tela (srednji obim grudnog koša, obim butine opružene noge, maksimalan obim potkolenice, masa tela), potkožno masno tkivo (debljina kožnog nabora trbuha, butine i potkolenice). Procena agilnosti ispitanika je testirana pomoću, koverta test, dužne koraca u stranu i izvoženje osmice sa savijanjem. Statistička analiza je obuhvatala osnovne parametre deskriptivne statistike, dok su kao mera diskriminativnosti merenja korišćeni indeksi zakrivljenosti i spljoštenosti. Kanonička korelaciona analiza primenjena je da bi se objasnila struktura relacija između dva skupa varijabli. Rezultati kanoničke korelacione analize na uzorku ispitanika pokazali su da na multivarijantnom nivou postoji jaka linearna veza između morfoloških karakteristika i agilnosti dece obuhvaćene aerobnim vežbanjem.

Koštani markeri su veoma korisno dijagnostiško sredstvo, mada je njihova klinička upotreba ograničena specifičnim tehničkim i analitičkim aspektima, kao i njihovom pre-analitičkom varijabilnošću. Koštani markeri, za razliku od mineralne gustine kosti, ukazuju na posebne aspekte kvaliteta kostiju, te stoga nude zasebnu i prognostičku perspektivu u ispitivanju promena mineralne gustine kosti I smanjivanju rizika od fraktura. Smanjenje nivoa koštanih markera usko je povezano sa smanjenjem rizika od frakture vratnih pršljenova usled korišćenja raloksifena, rizedronata i alendronata. Postoje brojne mogućnosti za korišćenje ovih markera u kratkoročnom praćenju toka lečenja osteoporoze, pored merenja mineralne koštane gustine, kako bi se otkrili pacijenti koji ne reaguju na terapiju.

Starenje kože je spor, ali progresivan degenerativni proces. U literaturi se definišu dve varijante bioloških okolnosti starenja kože: jedna objašnjava prirodno, fiziološko starenje, u funkciji vremena, na genetskoj osnovi - hronološko ili intrinzičko starenje (engl.chronological/intrinsic skin aging ) koje se klinički zapaža kao glatka, tanka, fino naborana koža, a druga povezuje i analizira promene na koži nastale pod uticajem spoljnih činilaca, uglavnom UV zračenja, - tzv. solarno ili ekstrinzičko starenje (engl. photoaging / extrinsic skin aging). Normalno ili intrinzičko starenje je praćeno atrofijom epiderma i derma, destrukcijom kolagenih i elastičnih vlakana, uz poremećaj proliferacijske homeostaze brojnih ćelija i posledične pojave benignih i malignih lezija kože.

Peripartalna kardiomiopatija (PPKM) je redak poremećaj srčane slabosti nepoznatog uzroka koji je često fatalan za mlade žene. Javlja u kasnoj trudnoći ili postpartalnom periodu. PPKM može biti teško dijagnostikovati jer simptomi srčane slabosti mogu imitirati one simptome koji se inače javljaju u trudnoći. Prikaz bolesnika,29- godišnja žena, u 38 nedelji gestacije primljena je na odeljenje zbog otežanog disanja, zamora pri minimalnom naporu i osećaja ubrzanog lupanja srca. Na prijemu bleda, lako oznojena i dispnoična, blede kože i vidljivih sluznica. Gojazna. Auskultacijom na plućima bazalno obostrano oslabljen disajni šum uz inspirijumske pukote bazalno desno. Akcija srca je tahikardna (135 /min) , tonovi oslabljeni, ritam galopa, sistolni šum na ictusu 3/6 po Levinu. TA 130/90. Abdomen je iznad ravni g. koša, inspekcijom se uočavaju gravidarne strije. Ekstremiteti bez edema. Elektrokardiogram pokazuje sinusnu tahikardiju sa fr 130/min, pQ 0,10 sec,qr u D3, slaba progresija r zubca od V1-V4, bifazan p talas u V1, povremene VES, nema značajnih ST-T promena. Odmah urađena transtorakalna ehokardiografija (TTE) pokazala je levi ventrikul uvećanih enddijastolnih i endsistolnih dimenzija (EDDLV 82mm, ESDLV 72 mm), uredne debljine zidova, sa globalnom hikpokinezijom i bez regionalnih ispada u kinetici, sa sniženom EF koja je procenjena na oko 25-30%. Tretirana kardiotonicima, diureticima, uz suspstituciju kalijuma, i Antagonistima kalcijuma što dovodi do poboljšanja stanja. Nakon 5 dana trudnoća je završena carskim rezom i rođeno je zdravo žensko dete. Zaključak: Peripartalna kardiomiopatija je oboljenje čija je etologija još uvek nedovoljno rasvetljena, i na na našim prostorima nije tako česta, ali neblagovremena ili zakasnela dijagnoza su fatalni za trudnicu.

Telemedicina je kao sistem pružanja zdravstvene zaštite, definisana od Svetske zdravstvene organizacije (SZO) kao praktična zdravstvena zaštita koja koristi interaktivnu zvučnu, vizuelnu komunikaciju i razmenu podataka. Univerzitetski telemedicinski centar u Kosovskoj Mitrovici obezbeđuje stalnu dostupnost kadra neophodnih specijalnosti za brzu i efikasnu telekonsultaciju u slučajevima kada je ona neophodna ili se nameće kao metoda izbora u pomoći kod postavljanja dijagnoze, ali i planiranja i sprovođenja same terapije. Prikazana je 'store and forward' telemedicinska konsultacija u vidu slučaja normalnog nivoa hitnosti koji je zahtevao interdisciplinarni pristup između stomatologa endodonta i stomatologa oralnog hirurga. Kao pametna veza između telekonsultanata pri Univerzitetskom telemedicinskom centru korišćen je XPA3 online aplikacioni sistem. Nakon adekvatne telekonsultacije u kojoj su učestvovali lekari iz Kosovske Mitrovice, Niša i Podgorice, na pacijentu je uspešno sprovedena endodontsko oralnohirurška terapija, čime je pacijent u potpunosti zbrinut.

U radu je prikazana žena starosti 86 godina kojoj je ehodoplerkardiografskim pregledom postavljena dijagnoza restriktivne kardiomiopatije i dijastolne srčane slabosti zbog prezentovane enormne biatrijalne dilatacije, nedilatirajućih i nehipertrofičnih komora i normalne sistolne funkcije. Zbog starosnog doba nije realizovana endomiokardna biopsija, a prioritetni terapijski cilj je usmeren ka smanjenju Nyha funkcionalne klase.

Mešoviti anskiozno-depresivni poremećaji su najčešći psihijatrijski poremećaji u ambulantnoj praksi i, prema novijim podacima, obuhvataju 50% psihijatrijskih dijagnoza u primarnoj zdravstvenoj zaštiti. Ova dijagnoza se postavlja kod takvih neurotičnih poremećaja u kojima istovremeno postoje simptomi anksioznosti i depresije, a ni jedni ni drugi ne dominiraju. Cilj ovog istraživanja je da se prikažu sociodemografske karakteristike mešovitog anksiozno-depresivnog poremećaja u Novom Pazaru tokom 2012. godine. Istraživanjem je obuhvaćeno 489 pacijenata sa dijagnozom mešoviti anksiozno-depresivni poremećaj, od ukupno ambulantno 9746 pacijenata lečenih u opštoj bolnici Novi Pazar tokom 2012. godine. Statistički su obrađeni podaci, a varijable su bile pol (muški i ženski), godine starosti (po dobnim grupama) i radni status (zaposlen, nezaposlen i penzioner). Za testiranje razlike između ispitanika za kategoričke varijable korišćen je x2. Rezultati ovog istraživanja pokazuju da je incidenca mešovitog anksiozno-depresivnog poremećaja veća kod žena, i to u razmeri 2:1. Najveći broj pacijenata pripada dobnoj grupi 51-60 godina. Veći procenat obolelih je nezaposlen (39,3%), u poređenju sa zaposlenima (22,3%), a nezaposleni muškarci obolevaju oko pet puta češće od zaposlenih. Podaci dobijeni na prostoru Novog Pazara ne odstupaju od podataka dobijenih u studijama širom sveta. Rast incidence ovog poremećaja u svetu, pa i kod nas, posledica je više razloga: svetska ekonomska kriza, prirodne katastrofe, ratovi, itd. Istraživanjem je utvrđeno da je mešoviti anksiozno-depresivni poremećaj najzastupljeniji u šestoj deceniji života, i to češće kod nezaposlenih, a dva puta češće kod žena.

Deca i adolescenti koji su u sistemu socijalne zaštite, naročito deca u domskom smeštaju, predstavljaju vulnerabilnu populaciju sklonu mentalnim poremećajima. Zadatak ovog rada je da se procene anksiozni poremećaji dece i adolescenata u domskom smeštaju u okviru sistema socijalne zaštite. Studijom je obuhvaćeno 229 dece uzrasta od 8 do18 godina - 111 dece iz domskog smeštaja i 118 iz opšte populacije. Za procenu, otkrivanje i pretragu anksioznosti i anksioznih poremećaja primenjen je SCARED upitnik. Za obradu podataka korišćeni su deskriptivni statistički metod, Pirsonov x2-test i multivarijabilna regresiona analiza. Dobijeni podaci su statistički obrađeni, a rezultati pokazuju da su kod 41,4% dece i adolescenata iz domskog smeštaja postojali značajni anksiozni simptomi. Deca i adolescenti iz domskog smeštaja, u odnosu na kontrolnu grupu, imali su mnogo višu prevalenciju anksioznih simptoma. Multivarijabilna regresiona analiza je pokazala da deca iz domskog smeštaja imaju od 4 do 8 puta veći rizik da razviju neki od anksioznih simptoma u odnosu na adolescente u domskom smeštaju. Prevalencija mentalnih poremećaja u vidu anksioznih simptoma je visoka kod dece i adolescenata koji su u domskom smeštaju sistema socijalne zaštite Republike Srbije u odnosu na decu i adolescente u opštoj populaciji.