Koštani markeri su veoma korisno dijagnostiško sredstvo, mada je njihova klinička upotreba ograničena specifičnim tehničkim i analitičkim aspektima, kao i njihovom pre-analitičkom varijabilnošću. Koštani markeri, za razliku od mineralne gustine kosti, ukazuju na posebne aspekte kvaliteta kostiju, te stoga nude zasebnu i prognostičku perspektivu u ispitivanju promena mineralne gustine kosti I smanjivanju rizika od fraktura. Smanjenje nivoa koštanih markera usko je povezano sa smanjenjem rizika od frakture vratnih pršljenova usled korišćenja raloksifena, rizedronata i alendronata. Postoje brojne mogućnosti za korišćenje ovih markera u kratkoročnom praćenju toka lečenja osteoporoze, pored merenja mineralne koštane gustine, kako bi se otkrili pacijenti koji ne reaguju na terapiju.

Dijabetes je jedno od najčešćih hroničnih nezaraznih obolenja u svetu i kod nas. Sa postepenim porastom incidencije dobija pandemijski karakter i predstavlja veliki javnozdravstveni problem. Osnovni cilj rada je identifikacija najvažnijih epidemioloških karakteristika dijabetesa u srpskim enklavama Kosova i Metohije. U radu je korišćena epidemiološka metoda studija preseka (cross sectional). U periodu od 2004-2011. godine prijavljeno je 1166 obolelih od dijabetesa,130 od dijabetesa tip 1 (11,1%), 1036 od dijabetesa tip 2 (88,9%). Najviša nestandardizovana stopa incidencije kod dijabetesa tip 1 (23,6/100.000), zabeležena je 2005. godine, a kod dijabetesa tip 2 (281,5/100.000) 2006. godine. Linearni trend stope incidencije pokazao je najznačajniji pad u ispitivanom periodu kod dijabetesa tip 1 (y=10.4-0.68x), umeren pad kod oba tipa dijabetesa (y=93.1-2.13x) i neznatno smanjenje stope incidencije kod dijabetesa tip 2, (y=161,6-0.57x). Nestandardizovane stope mortaliteta svih tipova dijabetesa u ispitivanom periodu kretale su se u rasponu od 5,1/100.000 do 14,0/100.000. Dijabetes tip 2 se najučestalije javlja u opštini Kosovska Mitrovica (hi-kvadrat=8,39, DF=1,p<0,01), a dijabetes tip 1 u opštini Leposavić (hi-kvadrat=21,12 DF=1, p<0,01).Prema topografskoj distribuciji zapaža se najveće učešće u strukturi umrlih u opštini Kosovska Mitrovica, (40,0%) od dijabetesa tip 1, a u Leposaviću od dijabetesa tip 2 (22,%).

Najbitniji uslovi za jednu zubnu nadoknadu, sa biološkog i funkcionalnog aspekta, je njeno uklapanje u dinamiku tkiva sa kojima je u neposrednom kontaktu. Kada se govori o fiksnoj zubnoj protezi moraju se ispoštovati svi principi jednog mikrohirurškog rada. Brušenjem zuba stvara se patrljak određene veličine i oblika. Gleđna supstanca se uklanja i stvara se prostrana dentinska rana koja mora u daljem postupku da se zaštiti i da se spreči prodor inzulta prema pulpi. Pored toga mora se obratiti posebna pažnja na granično područje prema parodoncijumu s ciljem da se sačuva integritet parodocijuma i spreči nastajanje konsekutivnih oboljenja.

Cilj rada je da se analizira broj mutans streptokoka u pljuvački u odnosu na oralnu higijenu dece sa KRD i dece bez karijesa. Ispitivanjem je obuhvaćeno 160 dece sa karijesom ranog detinjstva (grupa KRD; dmft=4,74±1,82; dmfs=7,11±2,44) prosečne starosti 3,52±0,48 (srednja vrednost ±SD) godine i 160 dece sa zdravim zubima (grupa bez karijesa; dmft=0), prosečne starosti 3,46±0,50 (srednja vrednost±SD) godine, jednake polne zastupljenosti u obe ispitivane grupe. Stomatološkim pregledom je utvrđen status zuba (izražen dmft i dmfs indeksom), a prisustvo vidljivog plaka na zubima metodom bez prebojavanja. Navike u održavanju oralne higijene su ispitane metodom ankete. Određivanje broja kolonija mutans streptokoka u pljuvački obavljeno je primenom CRT® bakterija testa (Ivoclar Vivadent Ag, Liechtenstein). U odnosu na decu sa zdravim zubima, značajno veći procenat dece sa karijesom ranog detinjstva nema formirane pravilne navike u održavanju oralne higijene, ima prisutan vidljiv plak na zubima i viši nivo mutans streptokoka (≥105 cfu/ml) u pljuvački. U grupi dece sa KRD, uzrast u kome je započeto pranje zuba, učestalost pranja zuba, pranje zuba nakon slatkog obroka, kao i prisustvo vidljivog plaka na zubima, bili su značajno povezani sa većim brojem mutans streptokoka u pljuvački (Odds Ratio - OR) od 3,59; 13,94; 72,00 i 195,3 retrospektivno). Nije utvrđena statistički značajna razlika u broju mutans streptokoka u pljuvački u odnosu na učestalost korišćenja paste za zube sa fluorom i vremena trajanja pranja zuba u obe ispitivane grupe dece. Veći broj kolonija MS u pljuvački je značajno povezan sa prisutnim vidljivim plakom na zubima i frekvencijom pranja zuba najviše jednom dnevno u obe ispitivane grupe dece.

Cilj ovog rada bio je da utvrdi udruženost ekstrakranijalne karotidne ateroskleroze u odnosu na stranu infarkta mozga subkortikalne lokalizacije. Rad je prospektivna studija i sproveden je na grupi od 40 bolesnika. Kriterijumi za uključivanje u istraživanje je bila dijagnoza cerebrovaskularnog inzulta postavljena na osnovu kliničkog i neurološkog pregleda, te jasno potvrđena kompjuterizovanom tomografijom (CT) postojanjem infarkta mozga u subkortikalnom delu leve ili desne velikomoždane hemisfere. Podaci o ekstrakranijalnoj aterosklerotskoj karotidnoj bolesti dobijani su ultrasonografskim pregledom. Najvažniji element ultrazvučnog pregleda karotidnih arterija bio je stepenovanje stenoza i procena zadebljanja kompleksa intime i medije (IMT). Identifikovani su faktori rizika značajni za nastanak i razvoj ateroskleroze, a tome i razvoj ishemijske bolesti mozga. Na osnovu analize dobijenih rezultata infarkti mozga subkortikalne lokalizacije su češći na strani karotidne ateroskleroze bilo u formi ateromatoze unutrašnje karotidne arterije ili intimo medijalnog zadebljanja zajedničke karotidne arterije, posebno kada su udruženi sa dominantnim faktorima rizika za aterogenezu.

Preporuka GOLD je da definitivna dijagnoza HOBP ne može biti postavljena bez testova plućne funkcije (spirometrije): forsiranog ekspiratornog volumena u prvoj sekundi (FEV1) i odnosa (FEV1/FVC) . I pored nesumnjive praktičnosti GOLD kriterijuma neophodno je finije definisanje donje granične vrednosti za predložene spirometrijske parametre. Cilj rada je bio da se utvrdi da li su testovi plućne funkcije predloženi od strane GOLD (FEV1 i odnos FEV1/FVC) dovoljni za preciznu dijagnostiku i za procenu stadijuma (uz klinički pregled i MRC upitnik) HOBP kao i da pokušamo da utvrdimo koji su dodatni spirometrijski parametri pogodni za potvrdu dijagnoze u sumnjivim situacijama. Studijom je obuhvaćena 101 osoba sa potvrđenom dijagnozom HOBP kod kojih su spirometrijom mereni FEV1, FVC, FEV1/FVC, FEF50%FVC i FEF75%FVC. U GOLD II stadijumu bolesti bilo je 61 (60,4%); GOLD III 31 (30,7%) i u GOLD IV bilo je 9 ispitanika (8,9%). Kod 11 ispitanika (10,9%) vrednosti odnosa FEV1/FVC bile su iznad 0,7. Od 61 ispitanika sa GOLD II stadijumom HOBP kod 10 (16,4% ) ispitanika odnos FEV1/FVC je bio iznad 0,7. Jedan (3,2%) ispitanik sa GOLD III stadijumom je imao vrednosti odnosa FEV1/FVC iznad 0,7. Nije bilo slučaja sa normalnim vrednostima za FEF50%FVC i FEF75%FVC kod svih ispitanika. U situacijama kada imamo bilo kakvu nedoumicu u interpretaciji dva 'zlatna'kriterijuma za HOBp od strane GOLD (FEV1 i odnos FEV1/FVC) obavezno treba razmotriti i dodatne parametre plućne funkcije. Naša preporuka je da to budu vrednosti protoka vazduha u malim disajnim putevima (FEF75%FVC i FEF50%FVC).

Poremećaj podnošenja proteina kravljeg mleka se javlja kod 2-6% dece, uglavnom u dojenačkoj dobi. Cilj rada je bio da se prikažu iskustva i zapažanja u vezi sa kliničkim simptomima i znacima nepodnošenja proteina kravljeg mleka kod odojčadi. U istraživanje je bilo uključeno 121 odojče kod kojih je nepodnošenje proteina kravljeg mleka dijagnostikovano u uzrastu od petnaest dana do devet meseci. U kliničkoj prezentaciji nepodnošenja proteina kravljeg mleka dominirale su kutane smetnje, koje su utvrđene kod 88 bolesnika (72,72%), potom digestivne smetnje, zabeležene kod 68 odojčeta (56,20%), dok su respiracione tegobe bile najređe (14,87%). Ni kod jednog ispitanika nije zabeležen anafilaktički šok. Rezultati istraživanja pokazuju da u poremećaju podnošenja proteina kravljeg mleka kod odojčadi preovlađuju kutane i kutano-digestivne smetnje, dok su respiracione tegobe relativno retke.

Aterogeneza je postepen proces koji započinje u ranom životnom periodu, odvija se lagano, decenijama i može biti prepoznat tek kada se razviju infarkt srca, mozga ili periferna vaskularna bolest. Cilj istraživanja bio je da se utvrdi učestalost i zastupljenost faktora aterogeneze kod pacijenata sa moždanim infarktima u graničnoj supratentorijalnoj arterijskoj distribuciji. Istraživanje je sprovedeno u sedmogodišnem periodu, kod 30 bolesnika, kao prospektivna studija. Kao faktori aterogeneze definsisani su pacijenti sa kardiovaskularnim oboljenjima, dijabetes mellitusom i pušači, a kod svih ispitanika verifikovana je koncentracija holesterola. U grupi ispitanika sa infarktom moždanog tkiva u prednjim partijama, u odnosu na bolesnike sa moždanim infarktom u zadnjim partijama, utvrđen je statistički značajno veći broj bolesnika sa kardiovaskularnim bolestima (p=0,025). Grupa pacijenata kod kojih je utvrđen infarkt moždanog tkiva u prednjim partijama imaju značajno veći broj bolesnika sa diabetes mellitusom (p=0,023), veći broj pušača (p=0,021), a utvrđena je i statistički značajno veća koncentracija holesterola (p<0,0001). Pacijenti sa prednjim moždanim infarktom imaju statistički značajno veći aterogeni potencijal.

Tokom intenzivne fizičke aktivnosti dolazi do fiziološke adaptacije funkcije različitih organskih sistema pri čemu adaptacija respiratornog sistema predstavlja najsloženiji proces. Tokom aerobnog vežbanja povećava se potrošnja kiseonika za 10-20 puta na nivou celog organizma, dok to povećanje na nivou angažovane muskulature može da bude veće i do 100 puta. Kao odgovor na povećanu potrebu za razmenom gasova (kiseonikom) javlja se intenziviranje procesa ventilacije dok su rezultati dobijeni ispitivanjem odgovora disajnih puteva krajnje kontradiktorni. Ograničenja u ekspiratornom protoku mogu da limitiraju alveolarnu ventilaciju i zajedno sa zamorom dijafragme predstavljaju osnovu za smanjenu fizičku osposobljenost i izdržljivost sportista. Cilj ovog istraživanja bio je proučavanje efekta redovnog treninga na funkciju pluća i adaptaciju respiratornog sistema. U eksperimentu je učestvovalo 60 ispitanika (30 sportista i 30 studenata) kojima su spirometrijskim testom u stanju mirovanja određivani ventilatorni parametri: FVC, FEV1, odnos FEV1/FVC, kao i protoci: PEF, FEF25-75, FEF25, FEF50, FEF75. Kod sportista su dobijeni sledeći rezultati (% od predviđene vrednosti): FVC=105,9%; FEV1=106,3%; odnos FEV1/FVC=101,2%; PEF=97,2%; FEF25-75=102, 2%; FEF25=90,1%; FEF50=96,4% i FEF75=88,5%. Slični rezultati su dobijeni i kod studenata: FVC=101,5%; FEV1101,8%; odnos FEV1/FVC=101,7%; PEF=92,8%; FEF25-75=99 , 6%; FEF25=90,4%; FEF50=93,7% i FEF75=86,7%. Dobijeni rezultati nisu pokazivali značajnu razliku između ispitivanih parametara ukazujući da nema razlike u funkciji respiratornog sistema u stanju mirovanja između aktivnih sportista i zdrave sedentarne populacije.

Analizom stručnih i naučnih publikacija koje se bave istraživanjem zdravstvenog ponašanja studenata nameće se mišljenje da studenti predstavljaju populaciju sa posebnim rizikom nastanka posledica fizičke neaktivnosti i neadekvatne ishrane. Najveći deo dana studenti obično provode sedeći u zatvorenim, zagušljivim prostorijama slušajući predavanja ili učeći, a umesto rekreacije svoje slobodno vreme provode u nekom kafiću ili uz televizor ili računar. Za studente, kao posebnu populaciju mladih ljudi, ishrana je od primarne važnosti jer su kvalitativne i kvantitativne potrebe za dobro uravnoteženom ishranom veće nego u bilo kom drugom periodu života, s obzirom da ishrana mora biti prilagođena dugotrajnom intelektualnom radu. Cilj rada bio je da se oceni zdravstveno ponašanje, odnosno navike u ishrani i fizička aktivnost studenata. U okviru ovog cilja posebno će se analizirati učestalost i odnos učestalosti pomenutih navika među studentima Pravnog, Prirodno-matematičkog i Medicinskog fakulteta Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici. Istraživanje je urađeno kao studija preseka na reprezentativnom uzorku studenata Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, u martu i aprilu 2011. godine. Istraživanjem je obuhvaćeno 244 ispitanika. Kao instrument istraživanja korišćen je upitnik koji se koristio u u Istraživanju zdravstvenog ponašanja studenata ostalih univerziteta u Republici Srbiji u 2000-toj godini. Podaci su obrađeni metodama deskriptivne statistike a u svrhu analize podataka korišćen je hi-kvadrat test. U nedelji koja je prethodila istraživanju, fizičkom aktivnošću duže od 30 minuta bavila se samo trećina (34,4%) naših ispitanika, dok se gotovo polovina (48,8%) studenata izjasnila da je sedeći provodila do 5 sati dnevno. Polovina naših ispitanika (48,0%) svakodnevno doručkuje, četvrtina (25,8%) uzima voće, dok tek svaki deseti (10,7%) student svakodnevno u svojoj ishrani koristi mleko.