The first suggestion that physical exercise results in free radical-mediated damage appeared in 1978, and since that time the sources of oxidant production during exercise continue to be debated. Many researchers focused on the damaging effects of oxidants in muscle (oxidative damage of proteins and lipids), but the examination of cell-signaling effects of free radicals on muscle activity became today's main issue. Free radicals can modulate a number of cell signaling pathways and regulate the expression of multiple genes, contributing to the muscle adaptation on exercise and improving the muscle force production. Those effects are provided by changes in calcium handling by muscle cells or changing in the sensitivity of myofilaments to calcium. As a conclusion we can say that low and physiological levels of free radicals are required for normal force production in skeletal muscle and antioxidant adaptation, while high levels of free radicals promote contractile dysfunction resulting in muscle weakness and fatigue.

Tokom intenzivne fizičke aktivnosti dolazi do fiziološke adaptacije funkcije različitih organskih sistema pri čemu adaptacija respiratornog sistema predstavlja najsloženiji proces. Tokom aerobnog vežbanja povećava se potrošnja kiseonika za 10-20 puta na nivou celog organizma, dok to povećanje na nivou angažovane muskulature može da bude veće i do 100 puta. Kao odgovor na povećanu potrebu za razmenom gasova (kiseonikom) javlja se intenziviranje procesa ventilacije dok su rezultati dobijeni ispitivanjem odgovora disajnih puteva krajnje kontradiktorni. Ograničenja u ekspiratornom protoku mogu da limitiraju alveolarnu ventilaciju i zajedno sa zamorom dijafragme predstavljaju osnovu za smanjenu fizičku osposobljenost i izdržljivost sportista. Cilj ovog istraživanja bio je proučavanje efekta redovnog treninga na funkciju pluća i adaptaciju respiratornog sistema. U eksperimentu je učestvovalo 60 ispitanika (30 sportista i 30 studenata) kojima su spirometrijskim testom u stanju mirovanja određivani ventilatorni parametri: FVC, FEV1, odnos FEV1/FVC, kao i protoci: PEF, FEF25-75, FEF25, FEF50, FEF75. Kod sportista su dobijeni sledeći rezultati (% od predviđene vrednosti): FVC=105,9%; FEV1=106,3%; odnos FEV1/FVC=101,2%; PEF=97,2%; FEF25-75=102, 2%; FEF25=90,1%; FEF50=96,4% i FEF75=88,5%. Slični rezultati su dobijeni i kod studenata: FVC=101,5%; FEV1101,8%; odnos FEV1/FVC=101,7%; PEF=92,8%; FEF25-75=99 , 6%; FEF25=90,4%; FEF50=93,7% i FEF75=86,7%. Dobijeni rezultati nisu pokazivali značajnu razliku između ispitivanih parametara ukazujući da nema razlike u funkciji respiratornog sistema u stanju mirovanja između aktivnih sportista i zdrave sedentarne populacije.

Preporuka GOLD je da definitivna dijagnoza HOBP ne može biti postavljena bez testova plućne funkcije (spirometrije): forsiranog ekspiratornog volumena u prvoj sekundi (FEV1) i odnosa (FEV1/FVC) . I pored nesumnjive praktičnosti GOLD kriterijuma neophodno je finije definisanje donje granične vrednosti za predložene spirometrijske parametre. Cilj rada je bio da se utvrdi da li su testovi plućne funkcije predloženi od strane GOLD (FEV1 i odnos FEV1/FVC) dovoljni za preciznu dijagnostiku i za procenu stadijuma (uz klinički pregled i MRC upitnik) HOBP kao i da pokušamo da utvrdimo koji su dodatni spirometrijski parametri pogodni za potvrdu dijagnoze u sumnjivim situacijama. Studijom je obuhvaćena 101 osoba sa potvrđenom dijagnozom HOBP kod kojih su spirometrijom mereni FEV1, FVC, FEV1/FVC, FEF50%FVC i FEF75%FVC. U GOLD II stadijumu bolesti bilo je 61 (60,4%); GOLD III 31 (30,7%) i u GOLD IV bilo je 9 ispitanika (8,9%). Kod 11 ispitanika (10,9%) vrednosti odnosa FEV1/FVC bile su iznad 0,7. Od 61 ispitanika sa GOLD II stadijumom HOBP kod 10 (16,4% ) ispitanika odnos FEV1/FVC je bio iznad 0,7. Jedan (3,2%) ispitanik sa GOLD III stadijumom je imao vrednosti odnosa FEV1/FVC iznad 0,7. Nije bilo slučaja sa normalnim vrednostima za FEF50%FVC i FEF75%FVC kod svih ispitanika. U situacijama kada imamo bilo kakvu nedoumicu u interpretaciji dva 'zlatna'kriterijuma za HOBp od strane GOLD (FEV1 i odnos FEV1/FVC) obavezno treba razmotriti i dodatne parametre plućne funkcije. Naša preporuka je da to budu vrednosti protoka vazduha u malim disajnim putevima (FEF75%FVC i FEF50%FVC).

It is well known that intensive physical activity increase the production of reactive species of O and N (RONS), but 2 it is also known that moderate and regular physical activity has influence on antioxidative system adaptation and help in repairing process of oxidative damage. In this paper we estimated markers of lipid peroxidation (MDA, % ind MDA), and antioxidant status (Asc, DHA/A, GSH, CAT, Pex) for 30 students (control group), and 30 professional football players (regular intensive physical activity). In the group of professional sportsman there were significant increase of lipid peroxidation markers (MDA ↑, % ind MDA ↑), which was also followed by an increased antioxidant activity (Asc ↑, DHA/A ↑, GSH ↑, Pex ↑, CAT ≈). We can conclude that chronic physical activity significantly improves antioxidant status using the adaptation process.