Poznavanje uticaja specifičnih ambijentalnih uslova u avionu na fiziološke procese je od velikog značaja za utvrđivanje apsolutnih i relativnih
 kontraindikacija za let avionom. U putničkim kabinama aviona vladaju specifični uslovi koji mogu uticati na odvijanje fizioloških procesa u organizmu
 i nastanak hitnih medicinski stanja (HMS). Noviji podaci pokazuju da se HMS javljaju kod  jednog putnika na svaka 604 leta ili 24-130 HMS na svakih
 milion putnika, češće kod ljudi starijih od 70 godina. HMS najčešće uključuju sinkopu ili blisku sinkopu (32,7%), gastrointestinalne (14,8%),
 respiratorne (10,1%) i kardiovaskularne (7,0%) simptome.
 Jedan od ključnih faktora koji utiču na pojavu HMS tokom leta je pad barometarskog pritiska, što dovodi do hipobarične hipoksije. Ova hipoksija
 može izazvati simptome kod pacijenata sa postojećim respiratornim, kardiovaskularnim ili hematološkim oboljenjima. Smanjenje pritiska u kabini
 aviona može dovesti do širenja gasova u telesnim šupljinama za 30%, što može izazvati različite komplikacije kod pacijenata koji su nedavno
 operisani, kao što su dehiscencija rana ili pneumotoraks.
 Osim hipobarične hipoksije, drugi faktori koji doprinose nastanku HMS uključuju ograničeno kretanje (što može izazvati trombozu dubokih vena), suv i
 hladan vazduh (koji uzrokuje dehidraciju), kao i psihološki stres, turbulencija  i “jet lag”. Psiho-emocionalni stres može dodatno pogoršati stanje
 putnika, posebno hroničnih bolesnika, a javlja se zbog nedostatka sna, gužve na aerodromima i dugotrajnog čekanja.
 Cilj ovog rada je upoznati čitaoca s ambijentalnim uslovima u avionu i njihovim uticajem na fiziološke procese, kao i sa najčešćim HMS koji se
 javljaju u takvim uslovima. Takođe, rad se bavi apsolutnim i relativnim kontraindikacijama za letenje avionom, kao i procedurama prve pomoći koje
 mogu pružiti članovi posade ili putnici koji su lekari.
 Uputstva za putnike sa hroničnim bolestima su od izuzetnog značaja, jer se preporučuje da se konsultuju sa lekarom pre putovanja kako bi dobili
 savete i eventualne dozvole za letenje. U poslednje vreme, sve popularniji „zdravstveni turizam“ dovodi pacijente u situacije da putuju avionom
 ubrzo nakon hirurških intervencija, što može biti rizično. U tom smislu, ključno je razmotriti sve aspekte letenja, uključujući stanje pacijenata, kako
 bi se smanjili rizici od HMS.
 U zaključku, iako je letenje avionom u većini slučajeva bezbedno, specifični uslovi u kabini aviona mogu izazvati različite fiziološke reakcije i HMS.
 Stoga je od suštinske važnosti razumeti ove uslove i primeniti odgovarajuće mere predostrožnosti kako bi se obezbedila sigurnost svih putnika,
 posebno onih sa hroničnim bolestima.

Uvod: Iako je plasiranje centralnog venskog katetera rutinska procedura koju izvode anesteziolozi, ono nosi određeni rizik od komplikacija. Jedna od komplikacija je malpozicija, odnosno neadekvatna pozicija katetera. Prikaz slučaja: Predstavljamo slučaj pacijentkinje koja je primljena u jedinicu intenzivne nege zbog povrede glave i povraćanja sveže krvi. Plasiran joj je centralni venski kateter kroz desnu unutrašnju jugularnu venu. Zbog hemodinamske nestabilnosti i potrebe za ordiniranjem tečnosti i krvi, nije odmah urađen RTG snimak grudnog koša radi procene položaja katetera. Nakon stabilizacije pacijentkinje, urađen je RTG snimak koji je pokazao da se vrh katetera ne nalazi u gornjoj šupljoj veni već u desnoj veni subklaviji. Zaključak: Ovaj slučaj je pokazao da vrh centralnog venskog katetera ne završi uvek u gornjoj šupljoj veni. Kada se nalazi u venskom sistemu, čak i kada nije u gornjoj šupljoj veni, može u urgentnim situacijama poslužiti za inicijalnu nadoknadu tečnosti i aplikovanje lekova, a po stabilizaciji pacijenta treba razmotriti repoziciju ili plasiranje novog katetera. Ključne reči: unutrašnja jugularna vena, vena subclavia, malprezentacija, venski kateter AUTORI SUMARY SRPSKI Introduction: Although placement of the central venous catheter is a routine procedure carried out by anesthesiologists, it carries a certain risk of complications. One of the complications is malposition, or inadequate catheter position. Case report: We present a case of the patient who was admitted to an intensive care unit due to head injury and blood vomiting. The central venous catheter was inserted through the right internal jugular vein. Due to haemodynamic instability and the need for fluid and blood infusion, a chest x-ray examination was not immediately performed to evaluate the position of the catheter. After the patient was stabilized, the test was performed and revealed that the tip of the catheter was not located in the superior vena cava but in the right subclavian vein. Conclusion: This case has shown that the misplacement of the central venous catheter tip is not unusual. Once in the venous system, even when it is not located in the superior vena cava, it can be used for initial fluid replacement and drug administration, and after the patient is stabilized, the repositioning or placement of a new catheter should be considered.

Introduction:Although placement of the central venous catheter is a routine procedure carried out by anesthesiologists, it
carries a certain risk of complications. One of the complications is malposition, or inadequate catheter position.

Case report: We present a case of the patient who was admitted to an intensive care unit due to head injury and blood
vomiting. The central venous catheter was inserted through the right internal jugular vein. Due to haemodynamic instability and the need for fluid and blood infusion, a chest x-ray examination was not immediately performed to evaluate the position of the catheter. After the patient was stabilized, the test was performed and revealed that the tip of the catheter was not located in the superior vena cava but in the right subclavian vein.

Conclusion: This case has shown that the misplacement of the central venous catheter tip is not unusual. Once in the venous system, even when it is not located in the superior vena cava, it can be used for initial fluid replacement and drug administration, and after the patient is stabilized, the repositioning or placement of a new catheter should be considered.